Gymnasium:
Gymnasium, Sardes Antik Kenti’nin ayakta kalan en görkemli yapısıdır. Gymnasium egzersiz alanıdır. Eğitim alanı olması yanında günlük egzersizlerin yapıldığı yer olarak kullanılır. Bugünkü hali özgün kalıntılar değil; restore edilmiş hâlidir.
MS 210 yılında Roma döneminde yapılmıştır. Kral, evlatları Geta ve Caracalla ve eşine adar. Sütunlarında bu onurlandırma yazısı hâlâ durmaktadır. Babalarının ölümünün ardından bir sene birlikte yönetmelerine rağmen, bir sene sonra büyük kardeş Caracalla, küçük kardeşi Geta’yı öldürür ve Geta’nın ismini resmi yazışmalardan çıkartır. Sütun üzerinden silinti o zamanın ürünüdür.
Geta heykellerinin Caracalla döneminde, Caracalla heykellerininse Bizans döneminde yok edildiği dönüştürüldüğü düşünülmektedir.
Sütunların orijinalleri Kuzey Afrika’dan (Tunus’tan, Geta ve Caracalla’nın annesinin memleketinden) tek parça mermerlerdir. İzmir’den gemiyle getirilmişlerdir.
Hamam:
Gymnasium arkasında soğuk su havuzu bulunmaktadır. Havuz 32 m x 7 m genişliğindedir.
Zamanında nişlerin içinde kurnalar (çeşmeler) bulunur. Bu nişler geçit değildir.
Nişin içindeki işaret, nişi yapanların imzalarıdır. Parayı adil almak için bu imzalama yöntemi kullanılır.
Agora:
Bizans döneminden kalan agorada (çarşı) lokanta, cam dükkanı, boya dükkanı, nalburiye dükkanı, tuvaletler bulunur. Lokanta olduğunu yıkama eviyesi ve kap kacak bulunduğu için lokanta olduğu düşünülmektedir.
Boyacı dükkanı dokumalar için kullanılan boya dükkanı olduğu düşünülmektedir. Mısır mavisi bulunmuştur.
Nalburiye dükkanında ise kürek, tırmık, kazıklar, kilitler bulunmuştur.
Agorada şamdan kalıntıları nedeniyle Musevi ticarethanesi olduğu düşünülmektedir.
Roma caddesi göründüğünden daha geniştir. Henüz kazılar yetersiz olduğu için yeterli bilgi bulunmamaktadır. (Bilgi 1998 yılına aittir) Bizans dükkanları MÖ 3. yy’den kalmadır.
Dev Kerpiç Duvar:
MÖ 6. yy Lidya’yı koruyan sur duvarlardır. Lidyalılar MÖ 6 yy ortalarında Perslerle savaşır ve bağımsızlığını kaybeder. Şehir düşer. Persler bölgede hakim bir konuma geçer.
Lidya Kralı Kroisos’un (Karun/Krezüs) “Burası benim değil” dediği duvardır.
Lidya Kralı Kroisos babasından sonra tahta geçer. Krallığı büyütmek ister. Perslere savaş açmak niyetindedir. Kahinlere savaşırsa ne olacağını sorar. Kahinler krallıklardan birinin sona ereceğini söyler. Kroisos kendine o kadar çok güveniyordur ki, Pers Krallığının yıkılacağını düşünür ve savaş açar. Lidyalılar ve Persler savaşır.
Lidya kralı Kroisos ve Pers Kralı Kiros dev kerpiç duvar önünde karşılaşır. Lidya süvarileri çok iyi mızrak kullanırlar. Perslerse develerle savaşa gelirlar, bu develerin Anadolu’ya ilk girişidir. Atlar develerden korkar ve süvariler mızraklarını kullanamazlar. Lidyalılar yenilir.
Savaş esnasında Persler Sardes’i yağmalar. Pers Kralı Kiros esir aldığı Lidya Kralına askerlerinin kentini yağmaladığını söyler, Lidya Kralı Kroisos yenilginin kesin olduğu anda “Hayır” der “Senin kentini yağmalıyorlar.” Yağma durur.
Kaynak olarak Özlen Tuncer’in İzmir Yeni TV de yayınlanan 1998’de TELEGEZİ programını kullandık. Sevgili Özlen Tuncer ve Greenie'ye minnetlerimizle.
Sardes Gymnasium, Hamam, Agora, Dev Kerpiç Duvar kalıntıları, Sardes Antik Kenti'nde bulunmaktadır.
Kommentare