Meryem Ana Evi, Meryem Ana Kültür Merkezi olarak da bilinir. 2011 yılında başlayan restorasyon 2013'te tamamlanmıştır. Restorasyon sonrası Meryem Ana Kültür Merkezi olarak tanımlanmıştır.
Kula’da Meryem Ana Kilisesi’nin yakın zamandaki restorasyonu sırasında bulunan bazı mezar taşları Karamanlıca olarak tabir edilen Yunan (Grek) harfli Türkçe metinlere sahiptir. Batı Anadolu’da Karamanlıca yazıldığı bilinen eserlerin şimdilik bilinmediği dikkate alındığında, Kula’daki örneklerin önemi daha da artıyor. Türkçe konuşan Kulalı Ortodoksların bu mezar taşları, kilisenin 1837’de faaliyete geçmesinden itibaren yaklaşık 50 yıllık dönemi kapsıyor. Mezar taşlarının anıtsal boyutları, formları, tasarım ve süsleme özelliklerinin yanı sıra bir taşın birden fazla kişi için kullanılışı gibi hususlar, Kula’daki Hristiyanların mezar taşı geleneği hakkında bilgiler sunuyor. 1890’lı yıllardan sonra yapılmış mezar taşına rastlanılmaması bu dönemde kilise çevresinin kapasitesini doldurduğu veya kentte başka bir alanın mezarlık olarak tahsis edildiğini düşündürüyor. Taşlardan birinde Türkçe metnin hem Ermeni hem de Yunan harfleriyle yazılması ayrıca önem taşıyor.
Güneybatı kapısı üzerinde bulunan Yunanca kitabeye göre Meryem Ana Kilisesi 25 Mart 1837 tarihinde yapılmıştır.
Kula Meryem Ana Kilisesi Karamanlıca Mezar Taşları
14. Yüzyıl ortalarında Germiyanoğulları idaresine geçen Kula, 1429’da Yakup Bey’in vefatından sonra bir Osmanlı sancağı haline gelmiştir.
“Caramanos” ifadesiyle ilk defa 16.yy. ortasında İstanbul ve Anadolu’nun bir bölümünü gezen Alman seyyah Hans Dernschwam bahsetmektedir. Seyyaha göre Karaman’dan gelen Rumca bilmeyen bu Hıristiyan topluluk İstanbul’da Yedikule yakınında sakin olup Türkçe konuşmakta ve ibadet etmekte; yazılı eserlerini de Yunan alfabesiyle yine Türkçe vermektedirler. Karamanlıların menşei ile ilgilli farklı görüşler vardır. Bazı kaynaklar Yunan, bazı kaynaklar ise Yunan alfabesini kullanan Ortodoks Türkler olduğunu savunmaktadır. Türkçe isimlerininin olması (Tursunoğlu gibi), Yunan alfabesi ile Türkçe konuşmaları, ibadetlerini Türkçe yapmaları Türk olduğu savını güçlendirse de, mübadele döneminde Yunanistan'a gönderilmeleri Yunan menşeili oldukları savını güçlendirmektedir.
İstanbul ve İç Anadolu'da yaşayana Karamanlılara ait birçok eser bulunmaktadır; ama 2011 yılında başlayan ve 2013'te tamamlanan restorasyon sırasında çıkan mezar taşları şu zamana kadar en yoğun Karamanlıca metinleri sunmaktadır.
Mezar taşlarında görüyoruz ki, "Yarappi, Maşallah, Rahmetli" gibi İslamiyet kültürüne ait kelimeler kullanılmaktadır.
Mezar taşlarının 11 tanesinde metinler Yunan harfleriyle Türkçedir. Yalnız bir tanesinde aynı Türkçe metin, hem Yunan hem de Ermeni alfabesiyle yazılmıştır. Ermeni harfleriyle Türkçe yazma geleneği çok eskiye dayanır. Yazılı ve sözlü edebiyatta çok sayıda örneği olan bu hususta kapsamlı araştırmalar olup Ermeni harfleriyle Türkçe yazılmış bazı mezar taşları da yayınlanmıştır
Mezar taşlarındaki yazıları okumak için Türk Tarih Kurumu bünyesindeki Belleten dergisini inceleyebilirsiniz.
Meryem Ana Kilisesi Konumu:
Restoran öncesi Meryem Ana Kilisesi:
Kaynaklar:
Comments