Lidya, MÖ 10. bin yıldan 4. bin yıla, Neolitik ve Kalkolitik Dönemlerde olduğu gibi Paleolitik Dönemde de yerleşim görmüştür. İlk Tunç Çağının parlak kültürel döneminde MÖ 3. bin yılda üzerinde birçok yerleşim bulunan Lidya toprakları, Batı Anadolu ve Doğu Ege’nin teknik ve artistik yönlerden karmaşık kültürünü paylaşmıştır.
Bu dönemde Sardeis’in bir şehir olarak var olduğu belirsizdir: Erken Tunç Çağı buluntuları şehrin içinde ortaya çıkmıştır; ancak o döneme ait yerleşim kontekstlerinde bulunamamıştır; dolayısıyla bu buluntular sadece daha geç dönemlerden karışan “ıvır zıvır” olabilirler.
Lidya toprakları, Geç Tunç Çağı boyunca MÖ 1500-1100 dolayları, bitişiğindeki iki büyük gücün –Orta Anadolu’nun Hititleri ve Yunanistan ve Ege’nin Miken Devletleri– politikaları ve kültürel gelenekleriyle kuşatılmıştır. MÖ 14. ve 15. yüzyıllara ait Hitit metinlerinin günümüzdeki idrakine göre, o yüzyıllarda Lidya toprakları iki imparatorluğa aitti; kimi zaman Hitit İmparatorluğu’nun bir parçası idi, kimi zaman bağımsızdı ve kimi zaman da Miken Yunanistan’ı ile ilişkiliydi (Ahhiyawa): Hermus ve Kaikos Nehirlerinin vadileri Seha Nehri topraklarına, Kayster ve Maeander Nehirlerinin vadileri ise Mira-Kuwaliya’nın topraklarına aitti. Hermus Nehri’nin güneyindeki Sipylos Dağı’nda muazzam büyüklükte bir tanrıyı resmeden kaya-oyma heykel ve Mira-Kuwaliya’nın batı ve güney kesimlerinde Mira’nın (Tarkasnawa) bir kralının bulunduğu kaya-oyma heykeli Hitit stilindedir ve üzerlerindeki yazıtlar Hitit hiyeroglifleridir.
Iliad’da (İlyada’da) Lidya toprakları Truva Savaşı’nda Truva’ya bir askeri birlik gönderen, Maeonialılar denilen insanların eviydi. Philadelphia (modern Alaşehir) kadar doğuya kadar muhtelif Lidya yerleşimlerinden ithal ve yerel Miken-stili seramik açığa çıkarılmıştır. Sardeis, Hitit metinlerinde tespit edilmemiştir ve Iliad’da da bulunmamaktadır (Ne var ki Hermus vadisi sınırları -nehrin kendisini, Tmolus Dağı’nı ve Gygaean Gölü- Maeonyalıların evi ile bağlantılı olarak isimlendirilmiştir.) ve Yunan coğrafyacı Strabo’nun Sardeis’in Truva Savaşı’nın ardından kurulduğunu yazması, belki de sadece Iliad’daki yokluğundandır. Birçok Yunan şehrinde var olan kuruluş efsanelerinden Sardeis için yaşayan bir tane yoktur. Sardeis’te şu ana kadar açığa çıkarılan en erken iskân tabakaları, seramik tiplerine ve tabakalanmaya dayanarak yaklaşık olarak tarihlendirilmiştir ki bu tarih, antik zaman hesaplama tarihine (MÖ 1334-1135) göre Truva Savaşı’ndan daha erken veya daha geç bir zamana tarihlenen, MÖ 14. ve 12. yüzyıllardır
Yazı Sardis Expedition (Sart Amerikan Hafriyat Heyeti) resmi sitesindeki Lidya Döneminden Önce Lidya yazısından alınmıştır.
Comentários