Bakırlı Saçlı Mustafa Efe (1899 - 27 Kasım 1979)
15 yıl önce çalıştığım gazetenin İzmir il merkezi kuzeyindeki Bakırçay Havzası haberlerini toplayıp İzmir'e getirmek gibi bir işim oldu. Aslında bu yöre ile ilgili daha öncelerden antremanlı da sayılırdım. 28 yıl önce Aliağa ilçesinde bir yerel gazetenin yayın sorumlusu olarak aynı yöre ilçelerine aşınalığım eskidir.
İşte dediğim gibi 15 yıl önce mesai yaptığım gazetenin reklam sorumlusu Erdal ile her sabah Basmane'den bir Renault otomobil ile İzmir'in kuzeyi ilçelerine yola çıkardık.
Sırasıyla Karşıyaka, Çiğli, Menemen, Aliağa, Dikili, Bergama, Kınık, Soma, Kırkağaç, Bakır, Harta, Akhisar, Saruhanlı, Manisa ve Bornova'dan İzmir'e güneş batarken dönerdik. Bu saydığım yerleşimlerde yerel haber toplama ve reklam alma çalışması yapardık. Hemen hemen her gün Manisa Kırkağaç ilçesinin doğusunda Akhisar ilçesine yakın Bakır isimli bir büyükçe köyü vardır. Ve Bakır nahiyesinin birde yakınında Harta isimli küçük tren istasyonu. Bu istasyonu Fransızlar yapmış. Şirin bir istasyon demiryolu başında bir seyyar kavuncu ile her gün rastlaşır. Selam verir, bazen de kavunlarından satın alırdık. Kavuncuya işler nasıl diye sorardım. İş-güç yok be usta derdi..sizden başka seyyar tablamın önünde durup selam veren yok herkes transit önümden arabasını sürüp geçiyor. Deme be, dedim. Yövmiye bile mi çıkaramıyorsun yani, deyip seyyar kavuncunun kavunları başında bir fotoğrafını çekip gazetede haberini yayınladık. Bizim kavuncunun işleri açıldı. Hatta akşam olmadan tüm kavunlarını sattığından Harta İstasyonu demiryolu kenarında onu göremez olmuştum. Her neyse o kavuncunun satış yaptığı küçük Harta istasyonu hakkında bir gün ondan önemli bir bilgi aldım. Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Paşa bu küçük tren istasyonunda trenini durdurtup Bakır Saçlı Mustafa Efe'yi treninde kahve içmeye davet etmiş.
Milli Mücadele yıllarının unutulmaz isimlerinden biri olan Saçlı Mustafa Efe, 1899 yılında Manisa Kırkağaç ilçesi Bakır bucağının Atik mahallesinde doğmuş. Babası çiftçilikle geçimini sağlayan Hacı Osmanzade Mehmet Efe’ymiş. Saçlı Efe çok genç yaşında Bakırlı zengin bir Manifaturacı-Tuhafiyeci Rum'u, Türklere yaptığı haksızlıklardan ötürü öldürüp dağa çıkmış, uzun süre, etraf dağlarda gezmiş. 15 Mayıs 1919’da Yunanlılar İzmir’e girince, bölgede kurulmakta olan direniş hareketlerinin öncülerinden olmuş. Uzun zaman dağlara sığınıp düşmanla mücadele içinde olduğundan saçlarını kestirme fırsatı bulamamış dolayısıyla dağlarda uzun saçları ile dolaştığı için lakabı Saçlı Efe diye meşhur olmuş. İnce bıyıklı, zayıf yapılı, sert bakışlı, mangal yürekli, cesaretli imiş. Bir vuruşmada sağ ayak baldırına isabet eden bir kurşun yarasından ötürü ayağındaki aksamayı gidermesi için devamlı çizme giyermiş. (Burada yer verdiğim fotoğrafta çizmesi görülüyor) Geceleri yatarken dahi mavzer tüfeğini ve tabancasını yanından ayırmazmış.
Vatanın kurtarılması süreci içinde gösterdiği yurt severlik ve kahramanlıklarından ötürü, Gazi Mustafa Kemal imzalı belge ile “Kırmızı Şeritli istiklal Madalyası” almış. Savaştan sonra memleketi Bakır'ın Harta tren istasyonu yakınındaki evinin bahçesinde uzun yıllar nadide gül yetiştirip sakin bir yaşam sürmüş. Saçlı Efe gülleri çok severmiş.
Saçlı Mustafa Efemiz, 1979 yılının 27 Kasım günü vefat etmiş. Cenazesi Manisa'dan gelen Tugay Komutanlığına bağlı askeri birlik tarafından resmi tören yapılarak defnedilmiş. Mezarı Bakır’dadır. Bu Efemizle ilgili bilgi toplama mesailerimden birinde Saçlı Efe’nin İzmir Karşıyaka'da ikamet eden kızını ziyaret edip babası ile ilgili bilgileri not etmek oldu. Bu sayfada gördüğünüz Saçlı Mustafa Efe'nin fotoğrafını evladından aldım. Saçlı Efemizin Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile 1923 ve 1934 yıllarında iki defa görüşmesi olmuş.
*Manisa Kırkağaç ilçesi Bakır nahiyesi yakınındaki Harta tren istasyonunda bir yurt gezisinde trenini durdurtan Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Paşamıza yaverleri sorarlar, "Hayırdır Paşam, treni durdurun, buyurdunuz" dediklerinde Paşamız; "Bu Bakır beldesinde bir Saçlı Mustafa Efe yaşar, onu bulun getirin bana" der. Yaverler Bakır bucağından hemen Saçlı Efe'yi bulup Gazi Mustafa Kemal Paşamızın trenine getirirler. Gazi, Saçlı Mustafa Efe'ye bir kahve ikram ettirerek sohbetle hatırını gönlünü aldıktan sonra yoluna devam ettiğinde yaverleri şaşar kalırlar. Fransızların yaptığı küçücük bir tren istasyonundan geçerken Kuvvayı Milliyeci Saçlı Efe, Paşamızın aklına nasıl gelmiştir diye hayret ederler. Bakır Saçlı Mustafa Efe'nin hayattaki kızı İzmir Karşıyaka ilçesinde yaşamakta olup bu fotoğrafı kendisinden hatıra almıştım. Gazi Mustafa Kemal Paşamıza ve onun Kuvvayı Milliyeci Saçlı Mustafa Efemize Allah’tan Rahmet diliyorum. Bu güzel vatanı bize emanet ettikleri için.
*ALAATTİN GÜRIRMAK - İzmir
Yazı, Alaattin Gürırmak'ın Gazi Mustafa Kemal Paşamızın Övgüsünü Alan Saçlı Efe Kimdir? yazısından alınmıştır.
Comments